INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Karol Kazimierz Sienkiewicz      Pokolorowany rysunek K. Młodnickiego z 1862 r.

Karol Kazimierz Sienkiewicz  

 
 
1793-01-20 - 1860-02-07
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sienkiewicz Karol Kazimierz (1793–1860), bibliotekarz, historyk, literat, publicysta. Ur. 20 I w Kalinówce koło Winnicy na Ukrainie w zubożałej rodzinie ziemiańskiej, był synem komornika taraszczańskiego Antoniego h. Sieniuta i Józefy z Taniszewskich.

Po ukończeniu szkoły bazylianów w Humaniu i podwydziałowej w Winnicy S. uczył się w l. 1810–12 w Gimnazjum Krzemienieckim. Odbył krótką praktykę u referenta Chodykiewicza w Kijowie, a w l. 1813–16 zamieszkał ponownie w Krzemieńcu, pracując jako sekretarz osobisty wizytatora szkół gub. wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej – Filipa Platera; brał udział w wieczorach literackich odbywających się w piątki w jego dworku krzemienieckim.

S. zainteresował się literaturą, pisywał zyskujące popularność wiersze i przekłady poetyckie (m. in. ody J. Drydena „Uczta Aleksandra, czyli moc muzyki”, ogłoszony pośmiertnie w Pismach S-a, Paryż 1864 II). Ciesząc się dużym autorytetem wśród miejscowej młodzieży, w r. 1814 prezesował Tow. Młodzianów Gimnazjum Krzemienieckiego, w r. 1814/15 Tow. Dobroczynności Młodzianów Gimnazjum Wołyńskiego, a pod koniec 1815 r. założył (prawdopodobnie z inicjatywy F. Platera) nieoficjalny Klub Piśmienniczy Krzemieniecki i został jego prezesem. Ustawy Klubu określały stałą liczbę – siedmiu członków, odpowiadających liczbie strun w lutni. Członkowie zbierali się bardzo często na wieczory literackie w pokoju S-a. Przygotowywali m. in. wspólny przekład powieści „René” F. R. Chateaubrianda (nie wydany). Działalność Klubu wygasła w lipcu 1816. Wiązało się to z definitywnym wyjazdem S-a, który (zaprotegowany zapewne przez Platera) zyskał poparcie kuratora okręgu naukowego wileńskiego Adama Jerzego Czartoryskiego w podjęciu studiów uniwersyteckich, a zarazem wszedł w krąg współpracowników rodu.

W l. 1817–19 odbył S. podróż naukową po Szwajcarii, Włoszech i Niemczech jako opiekun czterech synów Stanisława i Zofii z Czartoryskich (siostry A. J. Czartoryskiego) Zamoyskich. Mając zostać guwernerem Adama Czartoryskiego (syna Konstantego, młodszego brata Adama Jerzego), pomagał mu w studiowaniu filozofii i historii w Akademii Genewskiej, a zarazem uczył się matematyki i języków – francuskiego i angielskiego. «Znudzony Akademią» robił wraz ze swymi wychowankami długie wycieczki piesze po Szwajcarii i północnych Włoszech. A. J. Czartoryski, przygotowując go na wzorowego nauczyciela, wskazywał mu konieczność uwolnienia się od «jakowejś zamkniętej w sobie nieśmiałości, do której jest skłonnym». Powróciwszy do kraju w r. 1819, porządkował S. pod kierunkiem bibliotekarza Łukasza Gołębiowskiego zbiory biblioteczno-rękopiśmienne Czartoryskich w Puławach i Sieniawie, wzbogacone właśnie przez A. J. Czartoryskiego przez zakup biblioteki Tadeusza Czackiego.

Dn. 13 X 1819 S. rozpoczął następną wielką podróż naukową, realizując cele wyznaczone przez A. J. Czartoryskiego, który finansował wyprawę. W Niemczech, Szwajcarii, Włoszech, Francji (od 1 I do 22 VI 1820 w Paryżu) i Wielkiej Brytanii (Londyn, Edynburg) zaznajamiał się ze zbiorami i funkcjonowaniem wielkich bibliotek, opracowywał informacje o polonikach (zwłaszcza rękopiśmiennych), o wielkich aukcjach i antykwariatach bibliotecznych, dokonywał zakupów dla biblioteki puławskiej. Interesował się również badaniami ekonomicznymi, szczególnie związanymi z ówczesną gospodarką brytyjską (przekład „Rozprawy […] o początku, postępach, przedmiotach i ważności ekonomii politycznej” J. R. Mac-Cullocha, W. 1828). W r. 1821 przełożył też w Edynburgu poemat W. Scotta „Pani jeziora” (wyd. W. 1822). W początku r. 1822 przez Drezno, Lipsk, Wrocław powrócił do rezydencji Czartoryskich w Puławach. Tu otrzymał stanowisko sekretarza A. J. Czartoryskiego i bibliotekarza (po odejściu Gołębiowskiego w r. 1823 – mianowany kierownikiem w lipcu 1824) jego zbiorów. Stworzył z nich najważniejszą wówczas na ziemiach polskich historyczną i literacką Bibliotekę Puławską Czartoryskich. Opracował gruntowny katalog większości zasobu, upowszechniał informacje o zbiorach i udostępniał je uczonym. Zapoczątkował także działalność naukową Biblioteki. W lutym 1828 uruchomił Drukarnię Puławską, która pod jego kierunkiem miała rozwinąć szeroką akcję wydawniczą. W dziedzinie historii inicjował ją m.in. ośmioma zeszytami „Skarbca dla dzieci” (1830), a w dziedzinie literatury własnym przekładem dramatu V. Hugo „Hernani” (współtłumaczami byli Hipolit Błotnicki oraz brat S-a Jan Leon, 1830) oraz ,,Dumami podolskimi” Tymona Zaborowskiego (1830, z przedmową S-a). Projektował nawet «wydanie dziennika w języku polskim, który by co kwartał zbierał wiadomości o wszystkich dziełach wychodzących w krajach słowiańskich» przy pomocy swych korespondentów, m.in. w Moskwie, Petersburgu i Pradze (V. Hanka i P. Šafařík). Równocześnie interesował się wydarzeniami politycznymi, pisząc z sympatią o sprawie greckiej (Wiadomość o dzisiejszej Grecji, Puławy 1830).

Po wybuchu powstania listopadowego S. przybył (zapewne wezwany przez ks. Adama) do Warszawy, należał do bliskich współpracowników Czartoryskiego w okresie insurekcji (chociaż obowiązki drugiego sekretarza pełnił wtedy H. Błotnicki). Zaciągnął się do warszawskiej Gwardii Narodowej, ale zajmował się głównie działalnością literacko-publicystyczną (m.in. przekład „Warszawianki” C. Delavigne’a, druk. „Polak Sumienny” 1831 nr z 27 III, śpiewana z muzyką Karola Kurpińskiego). W maju–czerwcu 1831 odbył trzykrotne wyprawy do Puław i mimo działań wojennych przewiózł znaczną część zbiorów puławskich do Warszawy, a następnie do Sieniawy w Galicji i wreszcie w r. 1849 do Paryża. Pod koniec lata mocniej zaangażował się w sprawy polityczne. Dn. 20 VIII złożył marszałkowi sejmu powstańczego projekt powołania A. J. Czartoryskiego na tron Król. Pol.

W końcu września 1831 S. dotarł do Krakowa i tu (wedle własnych zapewnień) pożegnał się z ks. Adamem, zamierzając powrócić do Warszawy. Na wezwanie pryncypała przybył do niego do Podgórza (po ucieczce z Krakowa przed Rosjanami) 27 IX. Razem dotarli do Lipska, Londynu i Paryża, ale następnie S. wrócił i przebywał w Galicji w l. 1833–4. Pomagał księżnie Annie, żonie A. J. Czartoryskiego, w próbie zabezpieczenia jej praw majątkowych w Król. Pol. (okazała się bezowocna), w uzgadnianiu transferu dochodów i funduszy z kraju do Paryża, a być może – również w organizowaniu przesyłania części majątku ruchomego z Puław do Sieniawy. Zapewne w tym okresie pracował kilka miesięcy w r. 1833 jako kustosz w B. Ossol. we Lwowie. Zrezygnował z tego stanowiska w wyniku konfliktu z dyrektorem Zakładu Konstantym Słotwińskim. Prawdopodobnie starał się ponadto nawiązać kontakty towarzysko-polityczne z przedstawicielami miejscowego społeczeństwa, by znaleźć wśród nich kandydatów na współpracowników, a przynajmniej korespondentów obozu A. J. Czartoryskiego. Po odmownej decyzji władz austriackich w sprawie prolongowania mu prawa pobytu w Galicji wyjechał na emigrację. Osiadł na stałe w Paryżu. Do przełomu l. 1838 i 1839 był sekretarzem politycznym A. J. Czartoryskiego. Towarzyszył mu w podróżach politycznych, kierował – pod względem formalnym – jego kancelarią polityczną. Zajmował się m.in. sprawami Polaków wydalanych z Krakowa i Galicji poprzez Triest, nawiązywaniem kontaktów z Turcją, szukał współpracowników dla ks. Adama wśród rodaków przybywających z Litwy.

W okresie sześciu pierwszych lat emigracji S. uczestniczył w tworzeniu rozbudowanej sieci współpracowników i agentów politycznych Czartoryskiego w wielu krajach, w opracowywaniu jego projektów i memoriałów, przygotowywał materiały historyczne uzasadniające słuszność tez księcia w sprawie polskiej czy jego opinii o polityce Rosji. Angażował się w publicystykę na rzecz obozu Czartoryskiego.

Towarzysząc Czartoryskiemu w pierwszych podróżach i inicjatywach politycznych, S. umocnił się w swych krytycznych poglądach na politykę Wielkiej Brytanii i Francji. Uczestniczył w staraniach związanych z projektem zwołania sejmu powstańczego w Paryżu, ale negatywnie oceniając jego rolę w insurekcji, wysunął w memoriale z r. 1832 projekt stworzenia przez grupę skupioną wokół Czartoryskiego konfederacji, która stać się miała elitą polityczną kierującą Wielką Emigracją, a stopniowo – ruchem w kraju (poprzez tajne «ciche grona konfederacyjne») pod przywództwem «tajnego Naczelnika» w osobie Czartoryskiego. Ostatecznie pomysł zrealizowała 21 I 1833 siedmioosobowa grupa fundatorów pod kierunkiem ks. Adama w postaci tajnego Związku Jedności Narodowej. Część idei S-a sformułowanych w tym memoriale weszła do „Pisma do kraju” A. J. Czartoryskiego (1832) stanowiącego wstępny zarys programu działania jego obozu. S. opracował projekt wydawania tygodniowej „Gazety Narodowej Polskiej” (nie zrealizowany), został w l. 1834–7 współredaktorem „Kroniki Emigracji Polskiej”. W porozumieniu z Władysławem Zamoyskim zamierzał również przygotować jakieś pisma historyczno-propagandowe («biografię» ks. Adama lub «historię prowincji przez Moskwę zabranych», czy relację o schyłku powstania listopadowego), które dowiodłyby, że lewica i sejm były najbardziej winne fatalnego schyłku i klęski powstania, a tym samym umocniłyby pozycję Czartoryskiego.

S. koncentrował się stopniowo na inicjatywach obozu Czartoryskiego na Bliskim i Środkowym Wschodzie zarówno w pracach podejmowanych przez kancelarię księcia (nawiązywanie kontaktów z Turcją, przygotowywanie wysyłania agentów politycznych, opracowywanie projektów memoriałów, prowadzenie korespondencji z niektórymi agentami), jak również w dziedzinie publicystyki. Wraz z H. Błotnickim był S. «archiwistą, sekretarzem, bibliotekarzem» w skromnie prowadzonym domu Czartoryskich w Paryżu, a nawet «wiernym stróżem ich mienia». M.in. przetłumaczył z angielskiego na francuski pięć tomów ,,Le Portfolio ou collection de documents politiques relatifs à l’histoire contemporaine” wydanego przez D. Urquharta w Paryżu (1836–7). S. skrupulatnie bilansował wydatki i środki finansowe księcia (opiniując pod tym względem projekty niektórych podróży Czartoryskiego) i aż do l. pięćdziesiątych prowadził jego operacje giełdowe (pełnomocnictwo Czartoryskiego dla S-a z 10 VII 1841). Prawdopodobnie ta aktywność S-a zadecydowała, że w r. 1842 władze carskie definitywnie skonfiskowały przypadającą mu część rodzinnej Kalinówki. Od r. 1837 pozycja S-a jako członka «Władzy» (gremium najbliższych współpracowników Czartoryskiego) słabła – w następstwie jego krytycznego stosunku do idei natychmiastowego ogłoszenia Czartoryskiego «królem de facto».

Od r. 1838 coraz mocniej angażował się S. w działalność kulturalno-naukową i społeczną. W październiku 1838 objął obowiązki sekretarza Wydz. Historycznego, wyodrębnionego – m. in. z jego inicjatywy – z Tow. Literackiego Polskiego (przemianowanego następnie na Tow. Historyczno-Literackie Polskie) przy boku Juliana Ursyna Niemcewicza jako prezesa Wydziału. Z wielką energią organizował zebrania naukowe i posiedzenia związane z kolejnymi rocznicami wielkich wydarzeń narodowych – Nocy Listopadowej i Konstytucji 3 Maja. Organizował bibliotekę, porządkował i opracowywał przekazywane Wydziałowi kolekcje książek i rękopisów. Najwięcej wysiłku poświęcił inicjatywie, którą wysunął już w początkach l. dwudziestych – systematycznemu kopiowaniu dokumentów z archiwów francuskich, brytyjskich i in., dotyczących sprawy polskiej, przede wszystkim z końca XVIII w.

Już w r. 1837 zgłosił S. projekt stworzenia Biblioteki Polskiej, która stałaby się głównym ośrodkiem życia kulturalnego emigracji i badań historycznych, a po wyzwoleniu ojczyzny – bazą jej Biblioteki Narodowej. Dn. 24 XI 1838 w mieszkaniu Ludwika Platera podpisano akt fundacji i przyjęto „Uchwałę o Bibliotece Publicznej Polskiej” zgodną z powyższym projektem. Nadzór nad Biblioteką i kierowanie jej istnieniem powierzono Radzie Bibliotecznej pod dożywotnią prezesurą A. J. Czartoryskiego, a S. stał się jednym z dwóch jej członków delegowanym przez Wydz. Historyczny. Na posiedzeniu 5 XII 1838 powołano go na sekretarza i skarbnika; faktycznie objął on także codzienne kierowanie biblioteką przy oficjalnym bibliotekarzu Nemezym Kożuchowskim. Dn. 24 III 1839 uroczyście otwarto Bibliotekę. S. konsekwentnie starał się o jej powiększenie (dziesięciokrotny wzrost zasobu do r. 1850 – głównie przez dary, w mniejszym stopniu – zakupy), opracowywanie katalogów, otwarcie czytelni i zabiegał o zyskanie dla niej dobrej, trwałej siedziby. Poważne zakupy (do r. 1850 za sumę ponad 27 tys. fr.) robił na licytacjach oraz u antykwariuszy, także krajowych. Potwierdzeniem uznania dla tych prac było powołanie S-a na bibliotekarza w r. 1841 (dyrektorem został w r. 1851). Był on głównym inicjatorem starań o zakup wystarczająco dużego domu (lub parceli na jego budowę) na siedzibę biblioteki i główny ośrodek polskiego życia kulturalnego, «symbol narodowości polskiej». To «Azylum polskie» mieścić miało także szkołę, kaplicę, siedziby stowarzyszeń, redakcję czasopisma publikowanego przez bibliotekę, a nawet przytułek dla weteranów. S. marzył o ulokowaniu go przy Champs-Elysées. W r. 1851 zredagował (z pomocą Adama Mickiewicza) „Odezwę Towarzystwa Historycznego Polskiego do współziomków”, inicjując zbiórkę niezbędnych funduszy. W ciągu dwu lat zebrano jednak zaledwie 20 tys. fr. – piątą część minimalnej sumy koniecznej dla realizacji tej inicjatywy. W aurze zaciekłych sporów wśród kierownictwa Towarzystwa oraz Rady Bibliotecznej Czartoryski w r. 1853 zdecydował o przyjęciu projektu Władysława Zamoyskiego. Zamoyski wyłożył z własnej kieszeni brakującą sumę i 20 XII 1853 kupił arystokratyczną rezydencję miejską przy Quai d’Orléans na Wyspie św. Ludwika – w zamian za możliwość wykorzystania części domu na swą siedzibę. S., który był zagorzałym orędownikiem ogólnonarodowego, politycznie niezależnego charakteru biblioteki (w czym popierali go A. Mickiewicz i Karol Królikowski), na znak protestu przeciw decyzji prezesa zrezygnował ze wszystkich stanowisk w Bibliotece Polskiej i z członkostwa w Tow. Historycznym.

Odtąd S. zajął się wyłącznie działalnością wydawniczo-naukową, jedną ze swych pasji. Uznawał historię za bardzo istotny czynnik świadomości narodowej, pozwalający mocniej zaakcentować i umotywować tradycjonalistyczne i patriotyczne pierwiastki programu konserwatywno-liberalnego obozu politycznego, do którego należał. Uznawał dużą i pozytywną rolę szlachty w dziejach ojczystych i pragnął odnowy jej «dawnych cnót» wśród społeczeństwa. Publikując wybrane dokumenty i materiały źródłowe, starał się wyeksponować zawarte w nich argumenty w zabiegach Czartoryskiego w sprawie polskiej i w polemikach z negatywnymi opiniami o cechach narodu polskiego i jego dziejach. W konsekwencji uznawał wielką rolę dobrej, przystępnej popularyzacji historii i publikacji materiałów źródłowych (zwłaszcza pamiętników, korespondencji, dokumentów dyplomatycznych). Był w jakimś stopniu kontynuatorem inicjatyw wydawniczych J. U. Niemcewicza (wydał i opatrzył przedmową jego „Notes sur ma captivité à Saint-Pétersbourg en 1794, 1795 et 1796”, Paris 1843). W odróżnieniu od wielu współczesnych mu działaczy i historyków był konsekwentnym przeciwnikiem słowianofilstwa. Właśnie takie refleksje zamieszczał w wydawanej przez siebie w l. 1839–42 serii „Skarbiec historii polskiej”, czy w trzytomowym wydawnictwie w l. 1853–4 dokumentów dyplomatycznych oświetlającym ekspansywną politykę Rosji u progu wojny krymskiej („Recueil de documents relatifs à la Russie pour la plupart secrets et inédits utiles à consulter dans la crise actuelle”, Paris z. 1–3, także z. 1–2 w języku angielskim, Londyn 1854) oraz w pracy Portée et validité des traités entre la Russie et la Pologne (Paris 1854). Ostatnią inicjatywą edytorsko-kulturalną S-a stały się trzy tomiki „Biesiady Krzemienieckiej” z l. 1857–9 (wyd. 1858–61). U schyłku swej działalności, w r. 1853 stwierdził: «Polska cała, niestety, żyjąca i myśląca jest demokratyczną. Trzeba się z nią spotkać i przekonywać ją zacnością, sprawiedliwością, miłością w czynach praktykowaną».

Świetnie znając wiele kolekcji rękopisów i archiwów (od pierwszych lat emigracji), przygotowywał S. ks. Adamowi dokumenty niezbędne przy pisaniu wspomnień, a pod koniec życia – „Żywota Juliana Ursyna Niemcewicza”. Również do końca życia kontynuował swe zainteresowania bibliografią historii Polski i Słowiańszczyzny, poloników w archiwach i bibliotekach paryskich. W l. 1853–9 prowadził ożywioną korespondencję z Joachimem Lelewelem na tematy historyczne. Lelewel za jego pośrednictwem przekazywał dary dla Biblioteki Polskiej. S. angażował się wtedy w działalność na rzecz Szkoły Polskiej w Batignolles jako członek jej Rady, szkole tej przekazał również swą bogatą korespondencję. Zaczął pisać dla niej podręcznik historii Polski.

A. J. Czartoryski usiłował pod koniec życia pozyskać S-a do konsultacji i współdziałania w konkretnych sprawach, ale dawny sekretarz nie przyjmował tych sugestii. Pogłębienie wzajemnych niechęci wynikało także z pretensji finansowych, jakie S. zgłaszał w momencie rozstania z księciem. Wbrew negatywnej opinii W. Zamoyskiego («dziwak, nieokrzesany, pełen drażliwości, stroniący od towarzystwa…») S. miał duży krąg przyjaciół (oprócz wymienionych – m.in. Karol i Marianna Różyccy, Seweryn Gałęzowski, Michał Czajkowski z żoną, Łukasz i Józefa Gołębiowscy, Teofil Januszewicz, Aleksander Fredro, Aleksander i Leonard Chodźkowie, Walerian Kalinka). W okresie dobrych stosunków z Hotelem Lambert Czartoryski i jego współpracownicy bywali u Sienkiewiczów, którzy prowadzili tradycyjny dom otwarty. Z kolei S., a zwłaszcza jego żona i starsi synowie, często brali udział w życiu towarzyskim w siedzibie księcia. S. odznaczał się umiejętnością gry na giełdzie paryskiej, dzięki czemu potrafił utrzymać rodzinę i zabezpieczyć jej przyszłość (pozostawił kapitał w wysokości 17 tys. fr.).

S. był inicjatorem zbiórki na płyty nagrobne, grób symboliczny Karola Kniaziewicza i J. U. Niemcewicza oraz ufundowanie w intencji ich i wszystkich zmarłych emigrantów corocznej mszy w kościele w Montmorency i pielgrzymek religijno-patriotycznych na miejscowy Cmentarz Polski. Był też twórcą i głównym wykonawcą projektu sporządzenia pamiątkowych medali dla polityków brytyjskich C. Dudleya Stuarta i H. J. T. Palmerstona, uroczystych obiadów wydawanych dla gen. Henryka Dembińskiego i Adama Mickiewicza. W r. 1855 prowadził wśród rodaków zbiórkę na osierocone dzieci zmarłego A. Mickiewicza, co przyniosło podobno ponad 100 tys. fr. Zmarł 7 II 1860 w Paryżu. Pochowany początkowo prawdopodobnie na pobliskim cmentarzu Montmartre, szybko przeniesiony został na cmentarz w Montmorency do grobowca rodzinnego. Przyjaciele uczcili go pomnikiem (nagrobkiem) z białego marmuru i wydaniem jego Pism – t. 1.: Prace historyczne i polityczne (Paryż 1862), t. 2: Prace literackie (Paryż 1864). Dziennik podróży po Anglii 1820–1821 S-a ogłosił z rękopisu Bohdan Horodyski (Wr. 1953).

Z małżeństwa ze Świętosławą Borzęcką miał S. synów: Artura (zob.), Roberta (zob.), Adama (zob.) i Antoniego Józefa (zm. w niemowlęctwie) oraz córkę Florentynę (ur. 1830).

Postać S-a umieścił Stanisław Wyspiański w dramacie „Warszawianka” (1898). Utwór ten przyczynił się znacznie do spopularyzowania przełożonej przez S-a pieśni C. Delavigne’a.

Bratem S-a był Jan Leon (1796–1857), właściciel Kalinówki, nauczyciel – wspólnie z H. Błotnickim – Stanisława Zamoyskiego i najstarszego syna ks. Adama Witolda Czartoryskiego do r. 1830. Był on bibliotekarzem «książnicy Ossolińskiego w Wiedniu», autorem rękopiśmiennego dwutomowego „Katalogu dzieł polskich” nie wymienionych w „Historii literatury polskiej” Feliksa Bentkowskiego.

 

Rysunek przez K. Młodnickiego z r. 1868 wg portretu pędzla T. Goreckiego, reprod. m.in. w: Zakrzewski B., Bluszcz Tyrteusza i wawrzyn Leonidasa, Wr. 1987; – Estreicher; Nowy Korbut, VI cz. 1, 2 (tu obszerna bibliogr., wykaz pseudo- i kryptonimów); Czachowska, Literatura pol. Bibliogr., II; Lorentowicz J., La Pologne en France, Paris 1938 II; Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1970 i n.; Literatura pol. Enc., II (Z. Lewinówna); Cmentarz Polski w Montmorency, Pod red. J. Skowronka, W. 1986 (bibliogr.); Słownik historyków polskich, W. 1994; Słownik Pracowników Książki Pol. (J. Danielewicz i T. Frączyk, bibliogr.); – Arct Z., Wybitni Polacy w służbie książki, W. 1983 s. 84–9; Barszczewska-Krupa A., Generacja powstańcza 1830–1831, Ł. 1985; taż, Reforma czy rewolucja?, Ł. 1979; Budzyński W., Wiadomość o życiu i pismach Karola Sienkiewicza, w: Sienkiewicz K., Pisma, Paryż 1864 II; Buczek K., Z przeszłości Biblioteki Muzeum Czartoryskich, „Przegl. Bibliot.” T. 10: 1936; Chowaniec C., Karol Sienkiewicz i jego dzieło, „Syrena” – Dodatek liter.-nauk., Paryż 1958 nr z 28 XI; Danilewiczowa M., Życie literackie Krzemieńca w l. 1813–1816, „Roczn. Wołyński” T. 2: 1931; Francev V. A., Pol’skoe slavjanovedenie konca XVIII i pervoj četverti XIX St., Praga 1906; Frączyk T., Drukarnia Biblioteczna w Puławach, „Rozpr. i Spraw. Muz. Narod. w Kr.” T. 6: 1960 i odb.; Gadon L., Wielka Emigracja w pierwszych latach po powstaniu listopadowym, Paryż 1960; tenże, Z życia Polaków we Francji, Paryż 1883 s. 14–24; Godebski X., Karol Sienkiewicz, „Bibl. Zakładu im. Ossol.” T. 12: 1869 s. 60–102; Góra B., Biblioteka Polska w Paryżu (1838–1893), „Problemy Polonii Zagran.” T. 9: 1975; Grabski A. F., Myśl historyczna polskiego Oświecenia, W. 1976; Hahn H. H., Dyplomacja bez listów uwierzytelniających, W. 1987; Handelsman M., Adam Czartoryski, W. 1948–50 I–III; Kamiński A., Polskie związki młodzieży (1804–1831), W. 1963; Konarska B., W kręgu Hotelu Lambert, W. 1967; Korzon K., Dlaczego Karol Sienkiewicz odszedł z Ossolineum, „Czas. Zakładu Narod. im. Ossol.” 1992 s. 67–74; Mickiewicz W., Biblioteka Polska w Paryżu, „Przegl. Bibliot.” 1908; Rederowa D., Jaczewski B., Rolbiecki W., Polska stacja naukowa w Paryżu w latach 1893–1978, Wr. 1982; Serejski M. H., Historycy o historii, W. 1963 I; Siemieński L., Pogadanki o książkach i ludziach, „Czas” 1864 nr 189; Skowronek J., Adam Jerzy Czartoryski 1770–1861, W. 1994; tenże, Między Hotelem Lambert a karierami rodziny. Papiery rodziny Sienkiewiczów w Bibliotece Polskiej w Paryżu, „Miscellanea Historico-Archivistica” T. 4: 1994 s. 75–93; Straszewska M., Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1840, W. 1970; Wasylewski S., Klub Piśmienniczy Tymona Zaborowskiego, „Pam. Liter.” R. 7: 1908; Wójcicka Z., Literatura użytkowa obozu księcia Adama Jerzego Czartoryskiego 1831–1841, Szczecin 1991; Zajewski W., Walki wewnętrzne ugrupowań politycznych w powstaniu listopadowym 1830–1831, Gd. 1967; Zakrzewski B., Bluszcz Tyrteusza i wawrzyn Leonidasa. O „Warszawiance” Delavigne’a, Sienkiewicza, Kurpińskiego, Wr. 1987; Zawadzki W. H., A Man of Honour. Adam Czartoryski as a Statesman of Russia and Poland 1795–1831, Oxford 1993; Znamierowska J., Liryka powstania listopadowego, W. 1930; Żaliński H., Poglądy Hotelu Lambert na kształt powstania zbrojnego (1832–1846), Kr. 1990; – Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, Paryż 1993 II; Andrzejowski A., Ramoty starego Detiuka o Wołyniu, Wil. 1914 I–III; Czartoryski A. J., Pamiętniki i memoriały polityczne 1776–1809, W. 1986; Francev V. A., Pis’ma k Venčislavu Ganke, Praga 1905 s. 914; Goszczyński S., Dziennik Sprawy Bożej, W. 1984 I–II; Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. 1, 5, 6, 7; Jełowicki A., Mowa pogrzebowa na część K. Sienkiewicza…, Paryż 1861; Lelewel J., Listy emigracyjne, Kr. 1948–56 I–VI; Motty M., Przechadzki po mieście, W. 1957; Odezwa o składkę na oddanie czci pośmiertnej śp. K. Sienkiewiczowi, Paryż 1860; [Rolle J. A.] Dr Antoni J., Listy K. Sienkiewicza z podróży po Europie (1817–1828), „Kron. Rodzinna” 1889; [Słowacki J.], Korespondencja…, Wr. 1962 I; Sprawozdanie i odezwy Towarzystwa Historycznego Polskiego i Biblioteki Narodowej w Paryżu, Paryż 1838–53; [Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1910–22 I–V; – „Biesiada Krzemieniecka” za r. 1859, Paryż 1861 s. 3–7; „Wiad. Pol.” 1860 nr 11; – Nekrologi z r. 1860: „Demokrata Pol.” ark. 60 s. 240, „Wiad. Pol.” nr 4 s. 15–16, 48; – AP w L., USC Włostowice: wypisy z ksiąg metrykalnych, nr 42 s. 24, nr 44 s. 22, nr 45 s. 136, nr 46 s. 25 (informacje Zofii Gołębiowskiej z L.); B. Czart.: rkp. 1378, 5274, 5296, 5323, 5329, 5409, 5451, 5483, 5510, 5523, 5524, 5526, 5547, 5565, 5566, 5656, 6922/2324 oraz Ew. rkp. (stare sygn.) 950, 1220, 1226, 1250, 1580, 2395, 2573, 3212, 6543; B. Jag.: rkp. 1874, 6478, 7881, 7961; B. Kórn.: rkp. 7537; B. Narod.: rkp. 2408, 2669, 2907, 2920, 2925; B. Ossol.: rkp. 2432, 4188, 4716, 6005, 9871, 12158; B. PAN w Kr.: rkp. 1830, 2047, 2210 (t. 12), 7458; B. Pol. W Paryżu: m. in. rkp. 531 (Arch. Sienkiewiczów), 568 (adresa emigrantów polskich).

Jerzy Skowronek

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Adam Sienkiewicz

1836-12-25 - 1898-10-10 dyplomata francuski
 

Robert Sienkiewicz

1826-06-10 - 1886-10-22 pułkownik włoski
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Leopold Leon Lewandowski

1831-03-14 - 1896-11-22
dyrygent
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Karwowski

1848-02-25 - 1917-05-13
historyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.